Denizli’nin Saklı Hazinesi ‘Çameli Pelemiri’ Bilim Dünyasına Tanıtıldı
Gazetelink.com.tr olarak, Türkiye’nin biyoçeşitliliğine ışık tutan önemli bir keşfi duyurmaktan gurur duyuyoruz. Denizli’nin doğal güzellikleriyle bezeli Çameli ilçesi, bilim literatürüne yeni bir bitki türü kazandırdı. Emekli Fen Bilgisi Öğretmeni Rıfat Özdemir’in doğa yürüyüşleri sırasında dikkatini çeken ve yapılan detaylı araştırmalar sonucunda bilim dünyasına tanıtılan bu özel bitkiye, ‘Çameli pelemiri’ adı verildi. Bilimsel adı ise Cephalaria cameliensis olarak belirlendi.
Keşif Süreci ve Bilimsel Tanımlama
Ege Üniversitesi Botanik Bahçesi ve Herbaryum Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Hasan Yıldırım ve ekibinin yürüttüğü titiz çalışmalar, bu bitkinin daha önce tanımlanmamış yeni bir tür olduğunu ortaya koydu. Keşif sürecinin başlangıcında, bölgeyi iyi tanıyan ve arazi gözlemleriyle önemli katkılar sağlayan emekli öğretmen Rıfat Özdemir’in dikkati büyük rol oynadı. Ardından, Prof. Dr. Hasan Yıldırım ve Akdeniz Üniversitesi’nden Prof. Dr. Ramazan Süleyman Göktürk’ün morfolojik incelemeleri, bitkinin mevcut türlerden farklılaştığını gösterdi. Türün genetik yapısını netleştirmek amacıyla Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi’nden Doç. Dr. Ergun Kaya tarafından yapılan moleküler analizler (ISSR), bitkinin tamamen yeni bir takson olduğunu kanıtladı. Bu önemli bulgular, taksonomi alanının saygın dergilerinden Phytotaxa’da yayımlanarak uluslararası bilim camiasının bilgisine sunuldu.
‘Çameli Pelemiri’nin Ekolojik Durumu ve Tehditler
Prof. Dr. Hasan Yıldırım, Cephalaria cameliensis‘in yayılış alanının oldukça sınırlı olduğunu belirtti. Bitkinin yalnızca Denizli-Çameli ve Muğla-Fethiye arasındaki 1350-1850 metre rakımlı dar bir coğrafyada bulunduğu tespit edildi. Yaprak yapısı, çiçek özellikleri ve genel görünümüyle yakın akrabalarından belirgin şekilde ayrılan bu türün, moleküler düzeyde de bağımsız bir takson olduğu doğrulandı. Ancak, sınırlı yaşam alanı ve bölgedeki yoğun otlatma baskısı, ‘Çameli pelemiri’ni ciddi bir tehdit altına sokuyor. Bu nedenle, türün IUCN kriterlerine göre ‘Tehlikede (EN)’ kategorisinde değerlendirilmesi öneriliyor. Bu durum, doğanın korunması ve biyoçeşitliliğin sürdürülebilirliği açısından acil önlemler alınması gerektiğini vurguluyor.
Türkiye’nin Bitki Çeşitliliği ve Cephalaria Cinsi
Dünya genelinde yaklaşık 100 türle temsil edilen Cephalaria cinsi, özellikle Akdeniz Havzası’ndan Orta Asya’ya kadar geniş bir alana yayılmış durumda. Türkiye, bu cins için önemli bir çeşitlenme merkezi olma özelliğini taşıyor. Son keşfedilen ‘Çameli pelemiri’ (Cephalaria cameliensis) ve Cephalaria dumanii türleriyle birlikte Türkiye’deki Cephalaria türlerinin sayısı 49’a ulaştı. Bu türlerin yaklaşık yarısının endemik olması, Anadolu’nun bitki çeşitliliği açısından küresel ölçekteki önemini bir kez daha gözler önüne seriyor. Bu keşif, ülkemizin henüz keşfedilmeyi bekleyen zengin ekolojik mirasının bir kanıtı olarak öne çıkıyor.
Yerel Halkın ve Belediyenin Katkısı
Prof. Dr. Yıldırım, keşif sürecinde Çameli’nin doğasını koruma bilinciyle hareket eden yerel halkın ve belediyenin desteğinin önemine vurgu yaptı. Çameli’nin misafirperver insanlarının ve duyarlılığının bilime katkı sağladığını belirten Yıldırım, çalışmalara verdikleri desteklerden ötürü Çameli Belediyesine ve Belediye Başkanı Cengiz Arslan’a teşekkürlerini iletti. Bu tür keşiflerin artması, Anadolu’nun eşsiz biyoçeşitliliğini ortaya çıkarırken, yerel toplulukların doğa koruma çabalarının bilime olan etkisini de gözler önüne seriyor.
